Pacjent

 

 

Rehabilitacja i leczenie urazów, kontuzji

Rehabilitacja to pojęcie, które składa się z wyrazów oznaczających zręczność i sprawność, a także powtórne przywrócenie tego, co zostało utracone. W podobny sposób definiuje się rehabilitację, jako proces, składający się z działań organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, edukacyjnych i społecznych skierowanych do osób niepełnosprawnych fizycznie, bądź psychicznie, a mających na celu przywrócenie pacjenta objętego rehabilitacją do normalnego funkcjonowania w życiu codziennych, przejawiającym się w zdolności do zarobkowania oraz brania czynnego udziału w życiu społecznym. Początkowo, w okresie II wojny światowej, rehabilitacja oznaczała ruch medyczno-społeczny mający za zadanie przywracanie do pełnego życia i funkcjonowania osób poszkodowanych wskutek działań wojennych.

Przez kolejne lata pojęcie to przechodziło szereg zmian, zyskując ostatecznie miano jednej z trzech podstawowych faz procesu terapeutycznego, obok diagnozowania i leczenia. W procesie rehabilitacji możemy mieć do czynienia z rehabilitacją: leczniczą, społeczną, zawodową, psychiczną, czy też edukacyjną. Pierwszym podstawowym etapem całego procesu powinna być wieloaspektowa i wczesna rehabilitacja lecznicza (lub medyczna). Polega ona przede wszystkim na wykorzystaniu biologicznych metod oddziaływania na osobę z określoną dysfunkcją organizmu w celu poprawy jej stanu zdrowia, a także ograniczeniu skutków doznanego urazu ciała.

Jest to zatem proces przyspieszający naturalną regenerację organizmu z jednoczesnym ograniczeniem następstw choroby. Proces rehabilitacji leczniczej stymuluje się głównie poprzez aktywność ruchową oraz psychiczną. Tak więc rehabilitacja ruchowa skupia się na ograniczania dysfunkcjonalności osoby niepełnosprawnej i poprawę jej ogólnego stanu zdrowia poprzez uczestnictwo w różnych formach ruchowych. Także rehabilitacja psychiczna jest bardzo ważnym elementem całego procesu. Ma ona za zadanie pobudzanie w osobie niepełnosprawnej wiary w poprawę jej sytuacji zdrowotnej, społecznej i rodzinnej.

W przypadku zaś trwałej utraty niektórych funkcji organizmu, działania te powinny być ukierunkowane na samoakceptację pacjenta w nowej sytuacji życiowej. Rehabilitacja społeczna ma z kolei za zadanie usprawnić osobę niepełnosprawną do samodzielnej realizacji typowych zadań życiowych, a także rozwiązywania problemów życiowych oraz poprawne współżycie z innymi członkami społeczności. Rehabilitacja zawodowa zaś to zespół działań mających na celu usprawnienie osoby niepełnosprawnej do wykonywania przez nią pracy zawodowej. Rehabilitacja pedagogiczna zaś realizuje proces nauczania, dostosowany do możliwości i ograniczeń osób niepełnosprawnych.

Twórcami polskiej koncepcji rehabilitacji byli prof. Dega i prof. Weiss, którzy przypisali rehabilitacji cztery główne cechy: powszechności, czyli bezpłatnej dostępności dla wszystkich potrzebujących; kompleksowości, czyli konieczności prowadzenia przez zespół wielospecjalistyczny; wczesnego zapoczątkowania, czyli konieczność jej rozpoczęcia już w trakcie leczenia; oraz ciągłości, czyli konieczność ścisłego związku z rehabilitacją socjalną i zawodową, ale także konieczności kontynuowania rehabilitacji po leczeniu szpitalnym, albo poprzez leczenie ambulatoryjne, albo domowe.

Elementami procesu rehabilitacji są: diagnoza, ustalenie wstępnych celów rehabilitacji, określenie rokowań, ocena skuteczności procesu rehabilitacji oraz modyfikacja celów i metod rehabilitacji, jeśli wyniknie taka potrzeba. Zasadą również jest, iż wszystkie powyższe etapy procesu powinny być realizowane wyłącznie przez interdyscyplinarny zespół terapeutyczny, czyli grupę przygotowanych specjalistów i osób pomocniczych, wybieranych w zależności od indywidualnego programu usprawnienia pacjenta. W skład rehabilitacji medycznej (zwanej także fizjoterapia) wchodzą trzy główne składowe: kinezyterapia, fizykoterapia oraz masaż leczniczy.

Kinezyterapia to jedna z podstawowych gałęzi rehabilitacji, zajmująca się leczeniem ruchem. Celem tychże działań jest przywrócenie pacjentowi pełnego zakresu ruchomości w stawach i zapobieganiu tworzeniu się różnego rodzaju deformacji. Główny podział wyróżnia ćwiczenia bierne i czynne. Z kolei wśród specjalistycznych ćwiczeń kinezyterapeutycznych wyróżnia się te, o działaniu miejscowym, które kierowane są w konkretne miejsce objęte schorzeniem oraz te, o działaniu ogólnoustrojowym, które wpływają na ogólną wydolność organizmu. Wśród metod kinezyterapeutycznych wyróżnia się: metody mechaniczne, neurofizjologiczne oraz edukacyjne.

Fizykoterapia to także jedna z głównych gałęzi rehabilitacji medycznej, która stosuje w celach leczniczych różnego rodzaju czynniki fizyczne, wytwarzane za pomocą aparatury mechanicznej. Pomimo swej ważności, rzadko gałąź tę stosuje się jako zabieg podstawowy, a raczej jako wspomaganie przy ćwiczeniach ruchowych (głównie w sanatoriach). Wyróżnić można wiele działów fizykoterapii, takich jak: balneoterapia, wodolecznictwo, elektroterapia, krioterapia, ultrasonoterapia, klimatoterapia, magnetoterapia, czy laseroterapia.

Masaż leczniczy to ostatnia gałąź rehabilitacji medycznej, która w leczeniu wykorzystuje bodźce mechaniczne, w formie ucisku, wpływające na skórę, tkankę podskórną, mięśnie, a także pośrednio na układ krążenia, układ nerwowy i układ wewnątrzwydzielniczy.